مساجد مهم جهان
مساجدی هستند که دارای اهمیت معماری، تاریخی یا سیاسی هستند یا در برهه ای از زمان خبرساز بوده اند. این مطلب نگاهی داریم به این دسته از مساجد:

۱ ـ مسجد لعل پاکستان
اجازه دهید از همین نزدیکی آغاز کنیم. کشور مسلمان نشین پاکستان مساجد بسیاری دارد که مسجد لعل  یکی از آنهاست. مسجد لعل در سال ۱۹۶۵ تاسیس شده و به دلیل دیوارهای سرخش چنین نام گرفته است.
 نام این مسجد زمانی بر سر زبان ها افتاد که سال ۸۷، عده ای از شبه نظامیان شورشی در این مسجد پناه گرفتند و البته تعدادی از زنان و کودکان را هم به عنوان سپرانسانی خود قرار دادند. پس از چند روز مذاکره بی نتیجه ارتش پاکستان با دادن تلفات سنگین عبدالرشد غازی، رهبر شورشیان و تعدادی دیگر از آنان را به قتل رساند و به غائله پایان داد.

تنش ها وقتی شروع شد که طلاب دینی مدرسه ای که نزدیک مسجد لعل است، برای اعمال قوانینی که آنان اسلامی می دانستند، سعی داشتند دولت را تحت فشار بگذارند. به این ترتیب، مسجدی که در گذشته هم روی نظامیان از جمله مجاهدین مبارز با شوروی را دیده بود این بار به روی نظامیان ارتش پاکستان گشوده شد.

۲ ـ مسجدالاقصی
در همین منطقه خاورمیانه مسجد دیگری وجود دارد که حدود ۶۰ سال است کانون تحولات و تنش های منطقه است. مجموعه کلی موسوم به مسجدالاقصی ـ که محلی مورد احترام برای ادیان ابراهیمی است ـ محلی بسیار قدیمی است به گونه ای که سابقه آن به پیش از میلاد مسیح برمی گردد. نقش آفرینی این مسجد در طول جنگ های صلیبی و بعد از آن در مناقشه خاورمیانه باعث شده همواره سایه نظامیان بالای سر آن باشد.
ذکر این نکته ضروری است که مسجد الاقصی بیشتر در تصاویر به صورت مسجدی با گنبد زردرنگ نمایش داده می شود در حالی که این بنا قبه الصخره است که بنا به برخی روایات، محلی مهم در جریان معراج پیامبر اکرم(ص) بوده است. مسجد الاقصی محلی است که گنبد طوسی رنگ دارد.

برخی معتقدند جاانداختن قبه الصخره در اذهان مسلمانان به این دلیل صورت می گیرد که اذهان عمومی از موضوع کاوش های مخرب زیر مسجد الاقصی منحرف شود. اهمیت مسجد الاقصی برای مسلمانان علاوه بر احترام ویژه آنان در این است که برای مدتی این مسجد قبله گاه نخست معتقدان به اسلام بوده است.

۳ ـ مسجد اسلامی هامبورگ
اگر بخواهیم از خاورمیانه خارج شویم بد نیست به مسجد و مرکز اسلامی هامبورگ اشاره کنیم. مرکزی که یکی از مهم ترین مراکز شیعیان در غرب است. گفته شده سال ۱۳۳۲ در هتل آتلانتیک هامبورگ جمعی از ایرانیان جمع شدند و به این نتیجه رسیدند که باید مسجدی برای خود در شهر هامبورگ داشته باشند.
با مساعدت آیت الله العظمی بروجردی، مرجع بزرگ شیعیان در آن هنگام زمینه مالی لازم برای ساخت این مرکز مهیا شد و فردی به نام محمد محقق لاهیجی به عنوان موسس مرکز و نخستین امام جماعت آن شناخته شد. با وجود این، مشکلات مالی فراوان باعث شد کار اتمام ساختمان مسجد تا سال ۵۷ به طول بینجامد.

 امامان جماعت این مرکز همگی از سوی مراجع تقلید به این سمت منصوب می شوند. شهیر ترین امام جماعت این مسجد در طول تاریخ خود شهید دکتر آیت الله بهشتی بوده که خاطرات بسیاری از مدیریت مدبرانه او بر این مرکز اسلامی وجود دارد. سیدمحمد خاتمی، رئیس جمهور اسبق ایران هم در برهه ای به عنوان امام جماعت این مرکز منصوب شد.

۴ ـ مسجد رم
تا از اروپا خارج نشدیم بد نیست نگاهی داشته باشیم به بزرگ ترین مسجدی که در این قاره ساخته شده است. مسجد رم که در سال ۱۹۹۵ کار ساخت آن به پایان رسید، ۳۰ هزار مترمربع وسعت دارد و گفته می شود ظرفیت آن ۱۲ هزار نمازگزار به صورت همزمان است. کار ساخت مسجد ظاهرا محصول مشترکی است از محمد حسن، شاهزاده افغانی و همسرش و نیز کمک مالی خانواده سلطنتی سعودی.
در غرب اروپا بزرگ ترین مسجد، مسجدی است که بتازگی در جنوب لندن افتتاح شده و ظرفیت آن به اندازه همین مسجد است. مهم ترین مسجد در کشور انگلستان، مسجد مرکزی لندن یا ریجنت پارک است.

۵ ـ مرکز فرهنگی ـ اسلامی آرژانتین
اواخر دهه ۷۰ که سفارت عربستان در بوئنوس آیرس، پایتخت آرژانتین افتتاح شد تصمیم دولت عربستان بر این بود تا برای معرفی اسلام و فرهنگ آن، مرکز اسلامی و مسجدی در این منطقه ایجاد کند. گفته می شود حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون نفر مسلمان در منطقه آمریکای لاتین زندگی می کنند. ساخت این مسجد به دستور ملک فهد، پادشاه وقت سعودی انجام شده و از این رو به نام این پادشاه سعودی گذارده شده است. ساخت مسجد سال ۲۰۰۰ میلادی به پایان رسیده و گفته می شود مسجد فهد ظرفیت ۱۵۰۰ نمازگزار را دارد.

۶ ـ مرکز اسلامی واشنگتن
اما اگر از آمریکای جنوبی کمی بالاتر برویم با مسجد و مرکز بزرگ اسلامی واشنگتن روبه رو می شویم.
مسجدی که کار ساخت آن سال ۱۹۵۰ به اتمام رسید، ولی افتتاح رسمی آن در سال ۱۹۵۷ به دست رئیس جمهور وقت آمریکا یعنی آیزنهاور بود. جالب است بدانید فرش های این مسجد توسط حکومت وقت ایران تامین شده است. مرکز اسلامی واشنگتن مورد توجه دولت آمریکا بوده است به نوعی که جورج بوش، رئیس جمهور اسلام ستیز آمریکا هم سال ۲۰۰۱ از آن دیدن کرد.

خانقاه و مجموعه بقعه شیخ صفی الدین در اردبیل، اینمجموعه از اوایل قرن شانزدهم تا اواخر قرن هجدهم به طول انجامید و محلی برای سلوک معنوی به رسم صوفیان بود.

 خانقاه و مجموعه بقعه شیخ صفی الدین در اردبیل
ساخت این  مجموعه از اوایل قرن شانزدهم تا اواخر قرن هجدهم به طول انجامید و محلی برای سلوک معنوی به رسم صوفیان بود. در ساخت مجموعه،  برای استفاده بهینه از فضای موجود و ایجاد کاربری‌های متنوع (از جمله کتابخانه، مسجد، مدرسه، بقعه، آب انبار، بیمارستان، آشپزخانه، نانوایی و تعدادی دفتر کار) از فرم‌های معماری سنتی ایران استفاده شده است. مسیر دسترسی به بقعه شیخ از هفت بخش، به نشانه هفت وادی عرفان تصوف تشکیل شده که با هشت دروازه، به نشانه هشت نگرش تصوف از هم جدا شده‌اند. نما و فضای داخلی بقعه و تزئینات فراوان آن به خوبی باقی مانده‌اند و مجموعه چشمگیری از دست سازهای قدیمی را می‌توان دید. بقعه شیخ صفی‌الدین مجموعه‌ای نادر از اجزای معماری اسلامی در قرون وسطی می‌باشد.

  شرح تاریخی
صوفی‌گری ( تصوف از صوف به معنی "پشمینه"  به زبان عربی و یا صفا یه معنی "پاکدامنی" برگرفته شده است) عموماُ به عنوان جنبه عرفانی و درونی اسلام و نه یک فرقه جداگانه، در نظر گرفته می‌شود. تصوف در قرن‌های نهم و دهم میلادی به عنوان جنبشی معنوی گسترش پیدا کرد و به عقیده برخی، عاملی مهم در گسترش اسلام و ایجاد یک فرهنگ جامع اسلامی در آفریقا و آسیا بود. این آیین در طول قرن‌های سیزدهم تا شانزدهم در سراسر جهان اسلام به عنوان یک فرهنگ قدرتمند دینی و فکری با آموزه‌های به خصوص خود (که توسط اساتید تصوف بر مبنای طریقت و احکام مختلف بنیان نهاده شده‌اند) رونق یافت و جلوه‌های ملموس هنری زیادی را به ویژه در آسیای مرکزی بر جای گذاشت.
    

 اردبیل و حمله مغول‌ها
در زمان فتح ایران به وسیله مسلمانان، اردبیل بزرگترین شهر در شمال غربی ایران بود. بعد از حمله مغول‌ها این شهر ویران شد و به مدت سه قرن، تا زمانی که شیخ صفی‌الدین (1252 تا 1334 میلادی)، صفویه را بنیان نهاد و نام خود را بر این سلسه گذاشت، به همین حال رها شده بود.

   شیخ صفی‌الدین و صوفی‌گری
شیخ صفی‌الدین از آموزه‌های شیخ زاهد گیلانی بهره برد و پس از مرگ استاد، بر جای او نشست و طریقت خود را گسترش داد. این طریقت، تصوف (برگرفته از صوفی‌گری صفویان) نام گرفت. شیخ، خانقاهی در اردبیل احداث کرد که بعدها به بقعه او تبدیل گشت.

 ویژگی‌های مجموعه
مجموعه شیخ صفی‌الدین در ابتدا شهری کوچک و خود گردان متشکل از بازارها، حمام‌ها و میدان‌های عمومی، مکان‌های مذهبی، خانه‌های مسکونی و دفاتر کاری بود.

  نقش و کاربری مجموعه و سلطنت صفویان
در دوران سلطنت شاهان صفوی، نقش و کاربری این مجموعه تغییر کرد و به خاطر وجود بقعه با ارزش موسس سلسه صفویه، به یکی از مهمترین مکان‌های ملی و سیاسی مبدل گشت. شاه اسماعیل، وارث شیخ صفی‌الدین و رهبر صوفی مسلک خانقاه، اولین شاه سلسله صفویه شد و تشیع را به عنوان دین رسمی کشور اعلام کرد.
   
اهمیت بقعه شیخ صفی‌الدین از نظر صفویان
صفویان در توسعه و تزئین ساختمان آرامگاه جد خود از هیچ هزینه‌ای دریغ نکرده و آثار هنری بسیاری را بنا کردند. افراد بسیاری برای زیارت بقعه شیخ صفی‌الدین به این مجموعه می‌آمدند و از قرن چهاردهم تا شانزدهم این مکان، مجموعه‌ای مذهبی بود متشکل از آثار برجسته هنری، تزئیناتی و باستان شناختی.

 مراحل ساخت مجموعه
محققان چهار مرحله اصلی برای ساخت این مجموع تعیین کرده‌اند که مهمترین ساختمان‌ها در این چهار مرحله بنا شده و یا به طور قابل توجهی تغییر داده شده‌اند :

مرحله اول از سال 1300 تا 1349 میلادی: در این دوره طرح اولیه بقعه تنظیم شد و بناهای "خانقاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، حرم‌خانه، گنبد الله الله، ساحت، عمارت دارالحفاظ، شاه نشین، حیاط میانی و چله خانه جدید" ساخته شدند.

مرحله دوم از سال 1349 تا 1544 میلادی: در این دوره مقبره شاه اسماعیل و همچنین مقبره مادرش، دار الحدیث، جنت سرا، شهیدگاه و حیاط آرامگاه در قسمت جنوبی بقعه شیخ صفی‌الدین ساخته شدند. بیشتر این ساخت و سازها به قرن شانزدهم میلادی مربوط می‌باشند.

مرحله سوم از سال 1544 تا 1752 میلادی: چینی خانه (به شکل کنونی آن، دروازه شاه عباسی و حیاط باغ در این دوره بنا شدند.

مرحله چهارم از سال 1752 تا قرن بیستم میلادی: مدرسه، سرویس های بهداشتی، موتور خانه و گلخانه در این دوره و بیشتر در قرن بیستم ساخته شدند.

این بنا همچنان نقش خود را حفظ کرده و محلی برای عبادت و زیارت است .